Jak dawniej farbowano jajka? Wielkanocne sekrety naszych babć.

czwartek, 17 kwietnia 2025 5 min.

Artykuł redakcyjny

Farbowanie jajek to jeden z najważniejszych wielkanocnych zwyczajów, który ma swoje korzenie w dawnych tradycjach ludowych. Choć dziś mamy dostęp do gotowych barwników i różnorodnych technik zdobienia, nasi przodkowie musieli radzić sobie w inny sposób. Wykorzystywali naturalne składniki, dostępne w gospodarstwach domowych i w przyrodzie, tworząc unikalne i piękne wzory. Jak dawniej farbowano jajka na Wielkanoc? Oto przegląd tradycyjnych metod stosowanych przez naszych pradziadków.

zdjęcie: shutterstock.com/licencja - pomysły na farbowanie jajek

Trochę historii malowania jaj

Zanim jednak przestawimy metody wyrabiania pisanek, warto podkreślić, że historia malowania jajek sięga zamierzchłych czasów, począwszy od starożytności. W Egipcie faraonowie obdarowywali swoich gości kolorowymi jajkami, a w Persji jaja były ozdabiane złotem i srebrem.

W Polsce malowanie jajek miało swoje korzenie w dawnych wierzeniach słowiańskich, w których jajo symbolizowało źródło życia i płodności. W wierzeniach tych jajka miały moc magiczną, która chroniła domostwo i zapewniała urodzaj w nadchodzącym roku.

Dopiero przyjęcie przez nas chrześcijaństwa sprawiło, że tradycja malowania jajek została przypisana do święta Wielkiej Nocy, co przyczyniło się do jej dalszej popularności.

Barwienie jajek naturalnymi składnikami

Dawniej farbowanie jajek odbywało się za pomocą naturalnych barwników pochodzących z roślin, kory drzew czy nawet przypraw. Najczęściej stosowano metody:

Cebulowe łupiny

Jedną z najpopularniejszych metod farbowania jajek była technika wykorzystująca łupiny cebuli. Dzięki nim jajka przyjmowały ciepły, brązowo-pomarańczowy kolor. Aby uzyskać intensywną barwę, łupiny gotowano w wodzie przez około 30 minut, a następnie wkładano do niej jajka i gotowano przez kolejne 10-15 minut. Dla uzyskania jeszcze ciekawszego efektu stosowano mieszankę łupin cebuli czerwonej i zwykłej, co dawało bardziej zróżnicowane odcienie.

Buraki

Kolejnym naturalnym barwnikiem były buraki. Ugotowanie jajek w wodzie z dodatkiem pokrojonych buraków nadawało im piękny, czerwony kolor. Dla uzyskania głębszej barwy, jajka pozostawiano w wywarze nawet na kilka godzin. Czasem dodawano ocet, aby utrwalić kolor i nadać mu intensywności.

Kurkuma i curry

Chcąc uzyskać intensywnie żółty kolor, sięgano po kurkumę lub curry. Łyżka przyprawy dodana do wrzącej wody sprawiała, że jajka przybierały słoneczny odcień. Proces gotowania trwał około 20 minut. Aby uzyskać jaśniejszy odcień, jajka krótko gotowano, a następnie pozostawiano w ciepłym wywarze.

Czerwona kapusta

Czerwona kapusta była niezawodnym sposobem na uzyskanie odcieni błękitu. Posiekane liście kapusty gotowano przez około 30 minut, a następnie wkładano jajka. Im dłużej jajka pozostawały w wywarze, tym intensywniejszy stawał się kolor. Czasami dodawano ocet, aby uzyskać bardziej wyrazisty niebieski odcień.

Szpinak

Naturalny zielony kolor można było uzyskać dzięki szpinakowi. Gotowanie liści szpinaku w wodzie przez około 20-30 minut nadawało jajkom delikatny, zielonkawy kolor. Aby barwa była bardziej nasycona, stosowano większą ilość liści i dłuższy czas gotowania.

Kawa i herbata

Brązowe odcienie jajek uzyskiwano dzięki kawie lub mocnej herbacie. Napar z kawy dawał ciepły, ciemny kolor, podczas gdy herbata nadawała jajkom odcień bardziej złocisty. Jajka gotowano w przygotowanym naparze przez około 20 minut.

Techniki zdobienia jajek

Nasi przodkowie nie tylko barwili jajka, ale również stosowali różne metody zdobienia, aby nadać im unikalny wygląd. Oto kilka popularnych technik:

• Metoda woskowa (pisanki) – przed zanurzeniem jajka w barwniku nanoszono na skorupkę wzory roztopionym woskiem, np. za pomocą cienkiej igły lub słomki. Po barwieniu wosk zdrapywano, odsłaniając wzory w naturalnym kolorze skorupki.

• Metoda skrobania – zabarwione już jajko skrobano ostrym narzędziem, np. igłą lub żyletką, tworząc misterny wzór.

• Oklejanie – jajka dekorowano np. delikatnymi listkami lub kwiatami przed zanurzeniem w barwniku. Rośliny pozostawiały jasny odcisk na zabarwionej powierzchni.

• Owijanie w tkaniny lub słomę – czasem jajka gotowano owinięte w płótno, lniane nici lub w sianie, co pozostawiało na skorupce ciekawe wzory.

Symbolika i znaczenie kolorów pisanek

Kolorystyka wielkanocnych jajek nie była przypadkowa. Poszczególne barwy miały swoje symboliczne znaczenie:

• Czerwone - miłość i namiętność.

• Zielone - natura i życie.

• Żółte - radość i szczęście.

• Niebieskie - zdrowie i nowe możliwości.

• Brązowe - siła i wytrwałość.

• Czarne - pamięć i wieczność.

• Pomarańczowe - pozytywna energia.

• Fioletowe - nowy etap w życiu.

Tradycje związane z farbowaniem jajek

Farbowanie jajek było nie tylko elementem przygotowań do świąt, ale również okazją do spotkań i wspólnej pracy. Kobiety zbierały składniki na barwniki, gotowały jajka, a dzieci pomagały przy dekorowaniu. W niektórych regionach wierzono, że pierwsze pomalowane jajko powinno być podarowane komuś bliskiemu na szczęście.

Dziś, mimo dostępności nowoczesnych farb i naklejek, wiele osób wraca do dawnych metod farbowania jajek. To nie tylko ekologiczne i zdrowe rozwiązanie, ale także sposób na kultywowanie pięknych wielkanocnych tradycji przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Pozostaw swojego e-maila, a raz w tygodniu powiadomimy Cię o nowych treściach redakcyjnych czy ciekawych wydarzeniach które mają miejsce w branży turystycznej.

Adres e-mail:

Prosimy podać poprawny adres e-mail.

* Oświadczam, że zapoznałem/łam się oraz akceptuję Politykę Prywatności

Wymagamy oświadczenia i akceptacji polityki prywatności.

* Wyrażam zgodę na przetwarzanie przez firmę WebCamera Media Sp. z o.o. moich danych osobowych.

Wymagamy wyrażenia zgody na przetwarzanie danych abyśmy mogli wysłać newsletter.

Tagi