Bielsko-Biała. Secesyjna architektura „Małego Wiednia”.

wtorek, 16 kwietnia 2024 8 min.

Artykuł redakcyjny

Miasto Bielsko-Biała ulokowane jest na granicy regionów śląska cieszyńskiego i małopolski. Położone u stóp Beskidów. W jego granicach znajdują się wzniesienia należące zarówno do Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego. Wśród najbardziej znanych szczytów należy wymienić chociażby: Szyndzielnię, Dębowiec, Trzy Kopce czy Klimczok.

zdjęcie: ujęcie z kamery na Rynek w Bielsku-Białej

Architektoniczne perły Bielska Białej

- Bielski Ratusz

Przy Placu Ratuszowym mieszczącym się w centrum miasta znajduje się imponujący budynek w stylu neorenesansowym, który jest jednym z symboli miasta - Bielski Ratusz. Pierwotnie wybudowany w XV wieku, następnie gruntownie przebudowany w XIX wieku. Obecnie w tym miejscu swoją siedzibę mają bielskie władze, mieści się tu także część urzędowych wydziałów.

Gmach wyraźnie dzieli się na trzy odznaczone kondygnację. Układ elewacji jest degradowany. Najskromniejsza jest tylna elewacja, a wraz ze zbliżaniem się do fasady ornamentów pojawia się ich coraz więcej. Najwięcej znajduje się w środkowej części fasady i tu na uwagę zasługuje rzeźba bogini Eirene z małym Plutosem. Fasada budynku opierała się na zasadzie symetrii, którą zaburzono w momencie postawienia wieży zegarowej. Kamienica posiada widokową loggię z ozdobnymi wykuszami. Do dziś wygrywany jest z wieży zegarowej miejski hejnał.

ZOBACZ: Odkryj zabytki Krakowa w 5 krokach

Architekt Emanuel Rost wyraźnie nawiązuje do form wiedeńskich projektując budynek na wzór tamtejszych pałaców miejskich. Dodał jednak nieco odmiennych cech takich jak np. spadzisty dach. Budynek ten można podziwiać korzystając z kamery na żywo prezentującej miejski ratusz w Bielsku i jego otoczenie.

zdjęcie z kamery na Bielski Ratusz

- Teatr Polski w Bielsku Białej

Znajdujący się dziś w centrum miasta teatr powstał w 1890 roku. Obecnie działa pod nazwą Teatr Polski w Bielsku Białej. Historycznie adres 1Maja 1 i teren wokół nazywany był Dolnym Przedmieściem. Teatr ten zbudowany został w niecały rok. Pierwszym projektantem był wiedeński architekt Emil von Förster. Teatr w swym założeniu miał przypominać Teatr Narodowy w Budapeszcie i Operę Wiedeńską. Budynek teatru reprezentuje styl palladiańsko-klasycystyczny.

W bocznych częściach fasady, szerokiej na 24 metry, znajdują się rzeźby muz. Są one naturalnej wielkości. Prezentują Kaliope – muzę poezji epickiej i Talię - opiekunkę komedii. Na frontonie umieszczono, zwrócone ku sobie anioły, które wspólnie podtrzymują owalną tarczę (kartusz) z napisem „Teatr Polski”. Na szczycie frontonu stoi rzeźba Apolla jako opiekuna sztuki.

- Kamienica pod żabami

Przy ulicy targowej wznosi się jedna z najbardziej rozpoznawalnych kamienic w Bielsku Białej – kamienica pod żabami. Zachodnia elewacja nieruchomości przylega do obecnego Placu Wojska Polskiego. Budynek ten został rozbudowany na początku XX wieku. Projekt wykonał Emanuel Rost junior pochodzący z rodzinny słynnych architektów.

Żaby na portalu kamienicy znalazły się nieprzypadkowo i ma to związek z nie tak odległą historią dziejącą się w końcówce XIX wieku. W budynku w tym czasie mieściła się winiarnia. Cały „problem” polegał na tym, że przy tej samej ulicy, w zasadzie naprzeciwko znajdował się ewangelicki kościół, który notabene jest w tym samym miejscu po dziś dzień.

Na linii kościół - winiarz Franciszek Nahowski doszło do konfliktu. Pastorowi nie podobało się, że podczas nabożeństw słychać głośne krzyki z pobliskiego budynku. Wypowiadał on się dobitnie o tym, że nie podobają mu się praktyki sąsiada, a jego działalność wpływa demoralizująco na wiernych.

Po śmierci Nahowskiego tradycję winiarską kontynuował jego syn, który dokonał rozbudowy nieruchomości według projektu wspomnianego wyżej architekta. Dodatkowo nad wejściem umieścił rzeźby dwóch ubranych we fraki, biesiadujących żab, z których jedna przygrywa na mandolinie, a druga opierając się o beczkę z winem trzyma w jednej ręce puchar wina a drugą przytrzymuje sobie fajkę. Obie żaby mają swoje głowy zwrócone w stronę ewangelickiego kościoła. Tym samym ówczesny właściciel jasno dał do zrozumienia, że nie specjalnie liczy się ze zdaniem duchownego.

Niedawno bielska kamienica pod żabami została odrestaurowana i obecnie jest jednym z najpiękniejszych w mieście przedstawieniem stylu secesyjnego. Fragment tego wyjątkowego budynku można zobaczyć dzięki kamerze zainstalowanej przy Placu Wojska Polskiego w Bielsku-Białej.

Foto: ujęcie na Plac Wojska Polskiego a z lewej strony widać część kamienicy Pod żabami w Bielsku- Białej

- Zamek Książąt Sułkowskich

Tuż obok Teatru Polskiego na niewielkim wzgórzu mieści się Zamek Książąt Sułkowskich. Zamek ten jest jedną z największych i najstarszych zabytkowych budowli w Bielsku. Mimo iż z biegiem lat zmieniał się w szlachecką rezydencję pierwotnie był on tzw. zamkiem miejskim pełniącym funkcję warowni granicznej.

Zamek był przybudowywany przez wiele lat. Raz z chęci powiększenia, raz z konieczności odbudowy po np. pożarach. W rękach właścicieli był do 1945 roku. Po wojnie został przejęty przez państwo. Obecnie znajduje się na jego terenie muzeum. W czasie wielu przebudów tracił on szczególne cechy konkretnych stylów, ale nadal pozostaje wyjątkową architektonicznie budowlą. Podczas jednej z ostatnich przebudów stworzono eklektyczną fasadę, którą można zobaczyć od strony Placu Bolesława Chrobrego lub online dzięki kamerze na żywo.

zdjęcie: ujęcie z kamery na Zamek Książąt Sułkowskich

Co warto zobaczyć w Bielsku-Białej?

Oprócz podziwiania wspaniałej architektury Bielska można zwiedzać to miasto różnymi tematycznymi szlakami. My proponujemy:
- szlakiem bielskich bajek (znajdź w mieście postacie stworzone w Bielskim Studiu Filmów Rysunkowych)
- szlak motoryzacyjny (to tu w Bielsku odbywała się produkcja najsłynniejszych „maluchów” czyli Fiatów 126p
- szlak kulinarny (różnorodność kulinarna, od śląskich przysmaków, przez skarby lasów i rzek po włoskie restauracje tworzone przez przybyłych tu do pracy rodowitych Włochów)
- śladami znanych Bielszczan (z Bielska pochodzą takie znane osoby jak: Maria Koterbska, Urszula Dudziak, Bohdan Smoleń czy Radosław Piwowarski)

Jak widać Bielsko-Biała w pełni zasługuje na porównanie do europejskiego Wiednia. Miasto jest warte odwiedzenia. Ma w swojej ofercie nie tylko wyjątkowe zabytki, światowej klasy architekturę, budynki projektowane przez największych architektów. To tutaj znajduje się jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra, przypominający o tym, że był to teren wieloreligijny.

Bielsko Biała to także wyjątkowe bogactwo przyrodnicze, liczne trasy turystyczne i miejsca na wyprawy w góry. Bielsko Biała urzeknie dużych i małych, których miasto zaprasza do odwiedzenia miejsc związanych z bohaterami kultowych bajek, takich jak: Bolek i Lolek czy Porwanie Baltazara Gąbki. To tworzący w Bielsku artyści tchnęli życie w te znane większości postacie. Zapraszamy do wyruszenia w podróż do wyjątkowego miasta jakim jest Bielsko- Biała.

ZOBACZ: The Loop. Nowy szlak długodystansowy w Beskidach